شخصیت شناسی کهن الگوی زنانه پرسوفون

اسطوره پرسفون در یونان باستان

پرسفون به رومی پروسرپینا و کر نامیده می‌شود. او فرزند دیمیتر و زئوس است. او را به عناوین دوشیزه و ملکه جهان زیرین خطاب می‌کنند. انار، گل نرگس، ذرت و حبوبات که نشان رشد و نمو هستند نیز نمادهای پرسفون هستند. انار اشاره به تحفه‌ای دارد که هادس به او خوراند تا او را ملکه جهان زیرین کند و گل نرگس هم باعث به دام افتادن او در جهان زیرین توسط هادس شد. داستان به جهان زیرین رفتن او از این قرار است که او در حال گشت و گذار بود که چشمش به گلی خورد، خم شد تا گل را بچیند که ناگهان توسط هادس از زمین ربوده شد و به دنیای زیرین رفت. دیمیتر، مادر پرسفون، دوری دخترک را تاب نیاورد و از زئوس خواست تا چاره کاری بکند، زئوس که شرایط را اینگونه دید، هرمس را به دنیای زیرین فرستاد تا پرسفون را به آغوش مادر بازگرداند. هرمس موفق شد این کار را انجام دهد اما هادس قبل از ترک پرسفون چند دانه انار را به او خوراند و همین باعث شد که در فصل رویش این میوه، زمستان، او به سرزمین زیرین و نزد هادس برود و زمستان را با او بگذراند. دعوای معروفی میان پرسفون و آفرودیت بر سر مرد جوان زیبایی به نام آدونیس درگرفت. (آدونیس در زبان انگلیسی به معنای مرد جوان و زیباست) آفرودیت برای محافظت از آدونیس او را در جعبه‌ای قرار داد و او را به پرسفون سپرد تا در دنیای زیرین از او محافظت کند، پرسفون خیانت در امانت کرد و پس از دیدن آدونیس عاشق او شد و از پس دادن او به آفرودیت امتناع کرد. نزاع به نزد زئوس برده شد و از او خواسته شد تا داوری کند، او نیز حکم کرد که آدونیس یک سوم سال را نزد پرسفون باشد و یک سوم دیگر سال را نزد آفرودیت باشد و باقی سال را به حال خودش باشد.

کهن الگوی پرسفون در جهان امروز

پرسفون را به دختر مامان هم می‌شناسند. زمانی که او به دنیای زیرین ربوده شد، این مادر بود که عجز و ناله کرد و از زئوس خواست تا او را به او برگرداند. در دنیای امروز دختران پرسفون تایپ رابطه بسیار نزدیکی با مادرانشان دارند. آنان تا حد زیادی محافظه کار هستند و سعی می‌کنند دختر خوبی باشند تا مادرشان از آن‌ها راضی باشند. نمونه بارز دختر پرسفون تایپ را می‌توانیم در داستان راپونزل ببینیم. او پیش از اینکه پایش را به دنیای بیرون بگذارد فرمانبر مادر بود و هیچگاه کاری بدون اجازه مادرش انجام نداد تا مبادا او را ناراحت کند.

دوران بلوغ و نوجوانی دختران پرسفون تایپ

یکی از تهدیدهایی که روابط قابل پیش بینی مادر دختری دیمیتر-پرسفونی می‌تواند ایجاد کند این است که مادر این دختران، زندگی دخترانشان را امتداد زندگی خودشان می‌بینند و چه بسا زندگی نزیسته خودشان را در زندگی دخترانشان جستجو می‌کنند. این شرایط می‌تواند فشار روانی زیادی را برای دختر پرسفون تایپ ایجاد کند و از آنجایی که شخصیت پذیرایی دارند، در مقابل این تحمیلات ایستادگی نمی‌کنند و آن‌ها را به جان می‌خرند اما اتفاقی که برای او از درون می‌افتد کاملا مخرب و آسیب زننده است. این الگو می‌تواند به جای الگوی مادر-دختری الگوی پدر-دختری نیز پیدا کند. در اینجا پدر شخصیت غالب می‌شود و به دنبال این است که زندگی نزیسته‌اش را در زندگی دخترش ادامه دهد. بدترین اتفاقی که ممکن است در روابط مادران با دختران پرسفون تایپ دید این است که مادر آتنا یا آرتمیس تایپ صاحب دختر پرسفون تایپ شوند. این مادران که نمی‌توانند قاطعیتی که خود داشتند را در وجود دخترشان ببینند دچار استیصال خواهند شد. (شناخت کهن ‌الگوها در اینجا به این مادران کمک می‌کند دریابند که مشکل از آن‌ها، نوع تربیت آن‌ها و حتی دخترانشان نیست؛ بلکه تنها تفاوت شخصیتی اتفاق افتاده است. این مادران باید سعی کنند نقاط ضعف پرسفون را بشناسند و در صدد بهبود آن‌ها برآیند.)

شخصت شناسی کهن الگوی پرسفون

پرسفون در حالی ربوده شد که معصوم بود با جاذبه جنسی که از آن خبر نداشت و این موضوع باعث شد که او خواستنی باشد و هادس او را برباید. نمونه بارز این شخصیت را در رمان بی‌نظیر تس دوربویل از توماس هاردی انگلیسی می‌بینیم. در بعضی از فرهنگ‌ها نظیر ژاپن و آمریکا این ویژگی در یک زن بسیار پسندیده است. تصویر زنی که هیچ زن مستقلی آن را نمی‌پذیرد و مخالف شعائر فمنیستی دوره ماست. در میان کهن الگوهای مردانه هادس نماد ناخودآگاه است، این لقب به همت ربایش هادس در کهن الگوهای زنانه به پرسفون تعلق گرفت. (به علت حضور هر دوی آنان در جهان زیرین که نماد ناخودآگاه در وجود انسان است). پرسفون در ابتدا که در دنیای زیرین گیر افتاده بود افسرده و ماتم زده بود و حال خوبی نداشت اما پس از اینکه از آنجا نجات یافت و می‌توانست به جهان زیرین و زمین رفت و آمد کند، حال او بهتر شد. زنان پرسفون تایپ اگر بتوانند تعادلی میان ناخودآگاه و خودآگاه (جهان زیرین و زمینی) برقرار کنند حالشان خوب خواهد بود. در صورتی که نتوانند این تعادل را برقرار کنند دچار مشکلات روانی خواهند شد. اگر بخواهند زیادی برونگرا باشند، بخاطر ذات درونگرایی که دارند حال خوبی نخواهند داشت و اگر بخواهند زیادی به غار تنهایی خودشان بخزند نیز دچار غم و افسردگی خواهند شد. سیلویا پلات، پرسفونی ربوده شده بود که غار تنهایی او را بلعید و در نهایت دست به خودکشی زد. این نویسنده تجربه ربوده شدن زنی را در رمان طنین زنگ به رشته تحریر درمی‌آورد که به احتمال خیلی زیادی خود او بوده است که در نهایت هیچگاه به طور واقعی از دنیای زیرین نجات نیافت.

روابط کهن الگوی پرسفون با مردان

شخصیت پرسفون یکی از ساده‌ترین شخصیت‌ها در میان تمام کهن الگوهاست. پرسفون معمولا کم تجربه و خام است و تحصیلات آنچنانی ندارد. اگر دختر پرسفون تایپ در جامعه مردسالار زندگی کند، احتمالا به همسری مردی درمی‌آید که قدرت زیادی دارد و پرسفون مجذوب قدرت و جذبه مرد می‌شود. مردانی که با زنان پخته کنار نمی‌آیند (چون خودشان را در رقابت با این زنان می‌بینند و از ترس شکست در این رقابت به آنان نزدیک نمی‌شوند) نیز طالب دختران پرسفون تایپ هستند. نمونه‌های دختر پرسفون تایپ را در فرهنگ‌هایی که دختران قدرت تصمیم گیری ندارند به وفور می‌توان دید. مشکلت روانشناختی زنان پرسفون تایپ پرسفون توسط هادس از دنیای زیرین ربوده شد و پس از آن توسط هرمس نجات یافت. از همین رو می‌بینیم که او شخصیتی منفعل دارد و نمی‌تواند به تنهایی از پس خودش بربیاید. وجود این کهن الگو در زنان می‌تواند آن‌ها را منفعل کند. دخترانی که منتظر کسی هستند که بیاید و زندگیشان را از این رو به آن رو کند و خودشان برای تحقق خواسته‌هایشان تلاشی نمی‌کنند این کهن الگو را در خود دارند. مشکل دیگری که زنان پرسفون تایپ از آن رنج می‌برند، ندانستن این موضوع هست که "من که هستم؟" همین موضوع باعث می‌شود که آن‌ها به تصویری که یک مرد از زن در ذهن خود دارد بچسبند و تنها همان را در خود تقویت کنند و انجام دهند. زنانی که به خواسته مردی که با آن‌ها در رابطه هستند تن می‌دهند (بدون اینکه به این فکر کنند که آیا خودشان تمایل انجام این کار را دارند یا خیر) نمونه بارزی از زنان پرسفون تایپ هستند. آن‌ها باید بیشتر به خودشناسی برسند تا به این نتیجه برسند که خود واقعیشان چگونه است و چه می‌خواهد.

پرورش کهن الگوی پرسفون در زنان

این کهن الگو از انعطاف بالایی در برابر تغییرات برخوردار است. او نیازی به واضح و شفاف بودن آینده نمی‌بیند و تا حد خوبی می‌تواند به پذیرش دست یابد. پذیرش یکی از مهم‌ترین عوامل سلامت روان است که داشتن آن می‌تواند دارنده آن را تا حد زیادی نجات دهد. این پذیرایی می‌تواند در هر موردی صدق کند؛ پذیرش یک حالت روانی آشفته بعد از یک روز سخت و یا تغییرات هورمونی گرفته تا یک محرک بیرونی که کاملا خارج از کنترل ماست. یکی از مواردی که به پرورش پرسفون در زنان کمک می‌کند توجه به ناخودآگاه است. بخش اعظم ناخودآگاه ما زمانی به کار می‌افتد که ما در خوابیم و رویا می‌بینیم. از کارهایی که برای آشنایی با ناخودآگاه می‌توان انجام داد توجه به خواب‌هاست. البته منظور ما از این مسئله توجه به خواب‌ها در حالت خواب نیست. این وجه از کار مربوط به بیداری است. توصیه می‌شود که پس از بیدار شدن خواب‌هایتان را بنویسید و از علائم و نمادهایی که در خواب دیده‌اید سر در بیاورید. خواب‌ها با زبان خودشان حرف‌های زیادی را از دنیای پیرامون به ما می‌زنند. مطالعه کوتاهی در این باب می‌تواند شما را با زبان خواب بینی آشنا کند.

نتیجه گیری

شنیدا بولن، روانپزشک و نویسنده آمریکایی در کتاب مشهور خود با عنوان انواع زنان، در باب کهن الگوی پرسفون، او را به درخت بید مجنونی تشبیه کرده است که با فروتنی در برابر تغییراتی که در محیط به او تحمیل شده است سر خم کرده است اما همچنان زیبا، جوان و پابرجاست. اگر بخواهیم زن پرسفون تایپ را در مقام مادر ببینیم، احتمالا مادر راپونزل بهترین نماد است. مادری که به شدت از دخترش محافظت می‌کند تا به دنیای بیرون راه پیدا نکند، چون این کار را مساوی با به خطر افتادن خودش می‌بیند.